مترونوم‌ها برای این ساخته‌شده‌اند که ضرب منظمی تولید کنند تا برای حفظ نظم تقسیمات زمان هنگام تمرین موسیقی، مرجعی داشته باشیم. فرقی نمی‌کند که ساز می‌زنیم یا آواز می‌خوانیم یا تمرین سلفژ می‌کنیم یا هر تمرین دیگری که به اجرای موسیقی مربوط است.
پیش از اینکه فن‌آوری به اندازه‌ای پیشرفت کند که تولید محصولات الکترونیکی کوچک به اندازه حالا به صرفه باشد، مترونوم‌ها مکانیکی بودند و ساختمان ساده‌ای داشتند. کار با مترونوم نیاز به هیچ آموزشی نداشت. هر کسی با یکی دو دقیقه آزمون و خطا، شیوه استفاده از آنها را یاد می‌گرفت.
از نظر من طراحی مترونم‌های الکترونیکی موجود در بازار امروز، هوشمندانه نیست. هدف از این طراحی‌های پیچیده، ایجاد امکانات بیشتر برای موارد خاص بوده، ولی باعث شده که تعداد زیادی از کاربران برای کار با مترونوم دچار مشکل شوند. این مشکل‌ها معمولا در دفعات اول استفاده از مترونوم ایجاد می‌شود و در مقایسه با مترونوم‌های قدیمی، آزمون و خطای بیشتر و همینطور شناخت مختصری از تئوری موسیقی نیاز دارد. در اینجا تلاش می‌کنم به ساده‌ترین شکل، شیوه کار با مترونوم را توضیح دهم.
اگر عجله دارید، فقط گفتار تنظیمات پایه‌ای مترونوم را بخوانید.
مترونومی که در اینجا تصویر طراحی‌اش را می‌بینید یکی از پرفروش‌ترین مترونوم‌های حال حاضر در ایران است. مدل ام‌تی۳۰ ماسدو (لینک خرید) بقیه مترونوم‌های موجود در بازار (لینک فهرست برای خرید) طراحی مشابهی دارند و فقط شکل، رنگ و جای دکمه‌ها ممکن‌است متفاوت باشد.
دکمه‌های این مترونوم معمولا جز اینکه در صورت فشار دادن کاری انجام می‌دهند، اگر آنها را فشار دهید و پایین نگه‌دارید، کار دیگری هم انجام می‌دهند. (شرکت‌های سازنده تلاش می‌کنند با این کار تعداد دکمه‌ها و در نتیجه هزینه تولید را کاهش دهند.)
کار با مترونوم : توضیح کاربرد دکمه‌ها
دکمه خاموش و روشن
نگه‌داشتن: روشن و خاموش کردن کل مترونوم
وقتی این دکمه را نگه دارید، مترونوم روشن می‌شود و اگر روشن است، خاموش می‌شود.
طبیعی است که از صفحه نمایشگر می‌توانید متوجه بشوید که مترونوم روشن یا خاموش است. (برای جلوگیری از مصرف سریع باتری، یادمان باشد پس از پایان تمرین، حتما مترونوم را خاموش کنیم.)
یک فشار: پخش و قطع صدا
وقتی که مترونوم روشن است، اگر یک‌بار این دکمه را فشار بدهید، مترونوم شروع می‌کند به تولید صدای ضرب‌های منظم. همان صدایی که قرار است موقع تمرین موسیقی با آن هماهنگ بشویم.
در این مدل مترونوم هنگام پخش صدا چراغ‌های بالای صفحه هم همزمان با ضرب‌ها روشن می‌شوند و علامتی شبیه پاندول مترونوم‌های مکانیکی (یا شبیه برف‌پاک‌کن ماشین) وسط صفحه به راست و چپ نوسان می‌کند.
دکمه الگوی ریتمیک
یک فشار: تغییر الگوی ریتمیک
تغییرات ایجاد شده به وسیله این دکمه را می‌توانید در قسمت بالا، سمت چپ نمایشگر ببینید. مترونوم می‌تواند هر ضرب را به جای اجرای ساده، به الگوهای مختلف ریتمیک تقسیم کند.
الگوهای ریتمیک قابل انتخاب:
در اکثر مواقع استفاده از الگوی سیاه مورد نظر است. اگر شک دارید که باید از چه الگویی استفاده کنید یا معلم ساز به صورت مستقیم نخواسته‌است که با الگوی خاصی تمرین کنید، از الگوی سیاه (مانند تصویر روی نمایشگر بالا) استفاده کنید. اگر الگوی دیگری روی صفحه‌است، چند بار دیگر دکمه را فشار دهید تا به الگوی مورد نظر برسد.
دکمه‌های تنظیم سرعت
یک فشار: افزایش یا کاهش سرعت (تمپو)
تغییرات ایجاد شده توسط این دکمه‌ها را در بالا سمت راست نمایشگر می‌توانید ببینید.
سرعتی که باید از آن استفاده کنید یا بالای قطعه‌ای که آن را تمرین می‌کنید نوشته شده‌است، یا توسط معلم موسیقی به شما گفته شده‌است. سرعت قطعه ممکن است به جای اعداد، به صورت کلماتی در بالای قطعه نوشته شده باشد. در این صورت می‌توانید از راهنمای سمت چپ نمایشگر استفاده کنید.
اگر از طریق هیچ کدام از این موارد به شما سرعت مورد نظر داده نشده‌است. با آزمون و خطا پایین‌ترین سرعتی که به سادگی با آن می‌توانید تمرین کنید را انتخاب کنید. استفاده از مترونوم برای ایجاد نظم در نوازندگی‌ست. نظم از سرعت بالا بسیار مهم‌تر است. بعد از تمرین در این سرعت می‌توانید در صورت تمایل، کم کم سرعت را در هر بار تمرین، بالا ببرید.
دکمه تنظیم تعداد ضرب
یک فشار: کاهش تعداد ضرب
تعداد ضرب را می توانید در قسمت پایین و وسط نمایشگر ببینید. یک عدد بزرگ که کنارش کلمه Beat به معنی ضرب نوشته شده‌است. با هر بار فشار دادن این دکمه تعداد ضرب کاهش پیدا می‌کند. وقتی به عدد صفر رسیدیم، با فشردن این دکمه باز به عدد ۹ برمی‌گردیم.
وقتی به دلیلی قصد دارید روی ابتدای میزان‌ها تاکید شود، می‌توانید تعداد ضرب در هر میزان از قطعه موسیقی که روی آن کار می‌کنید را ببینید، سپس این عدد را با آن برابر قرار بدهید. برای مثال اگر قطعه در متر چهار چهار باشد، تعداد ضرب ۴، اگر در سه چهار باشد، تعداد ضرب ۳ خواهد بود.
نکته مهم اینکه در صورتی که الزامی برای این کار ندارید بهتر است که تعداد ضرب روی عدد ۱ باقی بماند. مخصوصا در مورد بچه‌ها. چون تلاش برای هماهنگ شدن با مترونوم پس از هر بار توقف در میان قطعه، می‌تواند تمرکز را بگیرد و ما را از هدف اصلی تمرین دور کند.
نگه داشتن: تغییر کاربری مترونوم به تیونر و برعکس
این مدل از مترونوم (و دیگر مدل‌های مشابه موجود در بازار) کاربری دیگری نیز دارند. می‌توانید از همین دستگاه به عنوان تیونر نیز استفاده کنید. از تیونر به عنوان راهنما هنگام کوک کردن ساز استفاده می‌کنیم. چون این مقاله روی مترونوم متمرکز است، بیش از این در این مورد توضیح نمی‌دهم.
اگر پس از روشن کردن، از نمایشگر متوجه شدید که دستگاه در حالت تیونر قرار دارد، یعنی به جای کلمه مترونوم در پایین سمت چپ نمایشگر، در پایین سمت راست کلمه تیونر نوشته‌شده‌است؛ این دکمه را بگیرید و نگه دارید تا به حالت مترونوم برگردد. اگر می‌خواهید دستگاه به حالت تیونر برود، باز همین کار را تکرار کنید. (نوشته روی دکمه هم نشان دهنده همین کارکرد است. M برای مترونوم و T برای تیونر.)
نکته: نوشته‌های بالای دکمه‌ها نشان‌دهنده کارکرد این دکمه‌ها در حالت تیونر است.
سوالات متداول
چرا مترونوم روشن نمی‌شود؟
اگر دکمه را نگه می‌دارید و باز هم مترونوم روشن نمی‌شود، ممکن است باتری مترونوم تمام شده‌باشد. با باتری‌های تازه دوباره امتحان کنید. این مدل مترونوم و مترونوم‌های مشابه از باتری AA (یا اصطلاحاً نیم قلم) استفاده می‌کنند که از باتری قلمی معمولی باریک‌تر هستند.
اگر با تعویض باتری هم مترونوم روشن نمی‌شود، ممکن است به دلیل ضربه یا رطوبت، مترونوم از کار افتاده باشد.
صفحه مترونوم مثل همیشه نیست. چکار کنم؟
دکمه را بگیرید و نگه دارید تا وقتی که به حالت مترونوم برگردد.
چرا صدای مترونوم کم است یا اصلا صدا نمی‌دهد؟
اگر دکمه را فشار داده‌اید و چراغ‌ها و تصویر پاندول (برف‌پاک‌کن) روی صفحه نمایشگر هم در حال حرکت است، با چرخاندن دکمه غلتان بالای مترنوم صدا را زیاد کنید.
چرا ضرب‌های مترونوم منظم نیست؟
مطمئن شوید که الگوی ریتمیک روی نمایشگر (بالا سمت چپ) به شکل الگوی نت سیاه است. اگر الگوی دیگری می‌بینید با چند بار فشار دادن دکمه ، سیاه را پیدا کنید.
از مجموعه گفتارهای آموزشی : این مجموعه برای آموزش منظم و یا مراجعه‌های گاه‌به‌گاه والدین کودکانِ حاضر در دوره‌های موسیقی کودک طراحی شده‌است. این مقالات کوتاه آموزشی به مرور افزایش و بهبود خواهند یافت. در صورت نیاز به آموزش عناوینی که اکنون در سایت موجود نیست، مشاهده ایراد و یا تمایل به ارایه پیشنهاد از صفحه ارتباط با من استفاده نمایید.
برای مطالعه بیشتر در زمینه تئوری موسیقی می‌توانید به کتاب مصطفی‌کمال پورتراب با نام «تئوری موسیقی» (لینک خرید) یا کتاب «تئوری بنیادی موسیقی» نوشته پرویز منصوری (لینک خرید) مراجعه کنید. کتاب تئوری بنیادی موسیقی که من ترجیحش می‌دهم، ممکن است در نوبت‌های مختلف چاپ رنگ جلدش عوض شود. این نسخه‌ها با هم تفاوتی ندارند.
بایگانی گفتارهای آموزشی
بخش | گفتار
ساختار گفتارهای آموزشی سایت در حال تغییر و بهبود است. این تغییرات برای ایجاد سهولت گسترش و افزایش این گفتارها و همینطور دسترسی آسانتر مخاطبان در حال انجام است. به مرور همه‌ی گفتارها به این بخش افزوده خواهند شد.