هدف از نوشتن این یادداشت پاسخ به سوتفاهمی در مورد آموزش نت‌خوانی است که در این زمان، یعنی سال ۱۴۰۰ شمسی، بسیار معمول بوده‌است. اگر در آینده این یادداشت را می‌خوانید، امیدوارم موضوع برایتان بدیهی و توضیح واضحات به نظر بیاید. که اگر اینطور نباشد، یعنی من و همکارانم (آموزگاران موسیقی) کارمان را درست انجام نداده‌ایم.
موضوع چیست؟
قبل از هر چیزی باید توضیح بدهم که منظورم از «نت‌خوانی» و «از ابتدا» چیست.
نت‌خوانی
در اینجا منظور من از نت‌خوانی توانایی خواندن و اجرا کردن موسیقی از روی نت‌نوشته‌ی روی پنج‌خط حامل است. به طور دقیق‌تر می‌توانم بگویم موضوع خواندن نت‌نویسی استاندارد است.
با این حساب وقتی در این یادداشت عبارت «نت‌خوانی» را استفاده می‌کنم منظورم شیوه‌های دیگر نت‌خوانی نیست. یعنی اگر نام نت‌های موسیقی را به شیوه‌ی الفبایی پشت سر هم ردیف کنیم و بخوانیم، شامل مفهوم کلمه «نت‌خوانی» که در اینجا در موردش بحث می‌کنیم نمی‌شود. بدیهی است که در حالت عادی هر دوی این کارها، نت‌خوانی هستند، ولی برای راحت شدن بحث فعلاً فرض می‌کنیم وقتی می‌گوییم «نت‌خوانی»، تنها «نت‌خوانی از روی پنج‌خط حامل و با یکی از کلیدها» مورد نظر است.
از ابتدا
اینکه «از ابتدا» یعنی چه مشخص است. یعنی همین که آموزش هنرجوی کودک شروع شد. چیزی که ممکن است منظور از این عبارت را گنگ کند این است که «تا کی؟». اگر بخواهم دقیق بگویم می‌توانم بگویم «تا وقتی نت‌خوانی به جای ایجاد دردسر، راه حل باشد.» و اگر بخواهم راهی نشان بدهم برای این که پیدا کردن این نقطه آسان شود، می‌توانم بگویم «وقتی که مفاهیمی که قرار است بنویسیم و بخوانیم را از پیش کاملاً فهمیده و تجربه کرده باشیم».
اگر دنبال زمان دقیقی می‌گردید، کمکی نمی‌توانم بکنم. چون این زمان وابسته است به مدرس و شرح درسی که در پیش گرفته است. برای مثال می‌توانم بگویم که در ساختاری که من برای شرح درس هنرجویانم طراحی کرده‌ام، این آموزش از پایان دوره‌ی موسیقی کودک انجام می‌شود و زمان زیادی هم نمی‌گیرد. تا پیش از آن کارهای دیگری داریم. در ادامه توضیح بیشتری می‌دهم.
مخاطبان
وقتی موضوع آموزش نت‌خوانی در دوره‌های موسیقی کودک پیش می‌آید، مخاطبان این بحث به چند دسته تقسیم می‌شوند و هر کدام ممکن است نظری موافق یا مخالف آن داشته باشند.
والدین هنرجویان
والدین هنرجویان موسیقی کودک وقتی با موضوع انتخاب کلاس و معلم برای فرزندانشان سر و کله می‌زنند با این موضوع مواجه می‌شوند. به خاطر نبودن آموزش موسیقی در برنامه معمول آموزش مدارس، تعداد زیادی از والدین آشنایی چندانی با موسیقی و روند آموزشش ندارند. البته تعدادی از والدین که به خاطر اینکه به صورت شخصی آموزش موسیقی را در آموزشگاه‌های آزاد دنبال کرده‌اند و با موسیقی آشنایی دارند هم به خاطر اینکه در یک سیستم آموزشی قدیمی تحصیل کرده‌اند و یا اینکه مستقیم وارد مرحله آموزش بزرگسالان شده‌اند، این آشنایی هم کمکی به آنها نمی‌کند.
بخش دردناک در اینجا وقتی اتفاق می‌افتد که هنرجو مدت زیادی را در یک سیستم آموزشی گذرانده است و ناگهان والدین‌شان با طرف دیگر این موضوع مواجه می‌شود. یا نت‌خوانی آموخته و می‌بیند هنرجوی کلاس دیگری بر خلاف خودش سرزنده و تمیز ساز می‌زند و لذت می‌برد. یا برعکس به خود موسیقی پرداخته و ناگهان کسی از هنرجو می‌خواهد چیزی را از روی نت بنوازد و نمی‌تواند. در این مواقع من فکر می‌کنم بهتر است هر راهی را رفته، تا پایان برود. بعد تصمیم بگیرد که پله‌ی بعد را چطور پیش برود. این البته در صورتی‌ست که با یک ساختار مشخص و دوره زمانی مشخص مواجه هستیم. اگر در حال آموزشی هستیم که مثل دوره‌های موسیقی کودک نیست که پایانی داشته باشد، تصمیم بر عهده والدین است.
موزیسین‌های شاغل به آموزش موسیقی
تعداد زیادی از مدرسان موسیقی در آموزشگاه‌های موسیقی، در حقیقت نوازندگان یا شاغلان به حرفه‌های دیگر در موسیقی هستند که به خاطر خاصیت پیش‌بینی‌ناپذیری تداوم پروژه‌های اجرا و ضبط موسیقی، برای ایجاد امنیت اقتصادی به تدریس هم مشغول هستند. موضوع «آموزش» و تحقیق و تحصیل در آن، برای درصد بالایی از این مدرسان در اولویت نیست و به عنوان دغدغه یا حتی ضرورت به آن نگاه نمی‌کنند. به همین دلیل وقتی در مورد موضوعی مثل موضوع مورد بحث این یادداشت حرف می‌زنیم، که یک موضوع کاملاً مربوط به حوزه آموزش است به این دلیل که در این حوزه مطالعه و آشنایی با مباحث نداشته‌اند، بدیهی‌ست که تمایلشان این باشد که همان چیزی که خود می‌دانند را به بقیه بیاموزند. در نتیجه اگر بخواهیم «آموزش موسیقی» پیش از «آموزش نت‌خوانی» را پیش بگیریم، ممکن است به دلیل عدم آشنایی و نداشتن متریال آموزشیِ لازم دچار مشکل شوند.
آموزگاران موسیقی
دسته سوم مخاطبان آموزگاران موسیقی هستند. یعنی اشخاصی که در زمینه «آموزش» در موسیقی مطالعه، تجربه تحصیل و تحقیق، سابقه‌ی گذراندن دوره و … دارند. برای این مدرسان «آموزش» به عنوان یک موضوع مستقل اهمیت ویژه دارد و همواره در حال گسترش مطالعات خود در این زمینه و پس از آن به روز نگه داشتن خودشان هستند. (مثل اعضای گام: گروه آموزگاران موسیقی)
این یادداشت مربوط به بخش تخصصی این گروه است. و برای والدین هنرجویان و موزیسین‌های شاغل به آموزش موسیقی دریچه‌ایست به «آموزش» و مباحث مربوط به آن.
این یادداشت بخشی ازمجموعه‌ای چندبخشی‌ست. بهتر است مطالعه را از بخش اول شروع کنید و ادامه بدهید. بقیه‌ی بخش‌ها را از اینجا می‌توانید پیدا کنید.
چقدر جمله «تا زمانی که به جای ایجاد دردسر، راه حل باشد» زیبا و پرمفهوم بود.
ممنون از وبلاگ زیبا. خوشحالم که با گام آشنا شدم.
از توجه‌تون و اینکه نظرتون رو نوشتید ممنونم.